پل شادروان یا بندقیصر کجاست ؟ | اطلاعات + عکس پل شادروان

بر طبق نقشه‌های قدیمی، پل شادروان از ۴۴ دهانه بزرگ و ۴۳ دهانه کوچک تشکیل شده است. پی‌های قطور پل شادروان نزدیک به هفت متر عرض و ما بین آن‌ها طاق‌های زیبایی قرار دارد. این طاق‌ها سبب عبور جریان آب از زیر پل می‌شوند و دهانه‌های هشت متری را پوشش داده‌اند که ارتفاع‌شان از تاج تا کف رودخانه به ۱۰ متر می‌رسد.در گذشته مردم می‌توانستند از روی پل شادروان به‌ سمت دیگر کارون بروند. تردد مردم از روی پل برای آن‌ها خطری نداشت؛ اگرچه حالا چیزی زیادی از پل شادروان باقی نمانده و قسمت اعظم پل شادروان تخریب شده است.

تاریخچه پل شادروان

پل شادروان از بناهای با ارزش دوره ساسانیان است. این بنا نقش مهمی را در مجموعه باشکوه سازه‌های آبی شوشتر ایفا می‌کند. این سازه آبی برای آبرسانی به شهر به‌کار می‌رفته است و با گذشت قرن‌ها همچنان یکی از شاهکارهای تاریخی محسوب می‌شود. گفته می‌شود. شاپور اول، دومین پادشاه ساسانی، دستور ساخت این پل بند را داد. شاپور اول پس از شکست رومی‌ها، امپراتورشان والریانوس را دستگیر و مجبور به ساخت بند شادروان کرد. در آن دوره تاریخی مهارت رومی‌ها در ساخت پل‌های ارتباطی مشهور بود. در شاهنامه فردوسی نیز به بند شادروان اشاره و مدت ساخت آن را سه سال ذکر کرده است.درباره پل شادروان افسانه‌ای بر سر زبان‌ها بود که می‌گفتند خاک تپه را والرین، به خواست و دستور شاپور، از روم به شوشتر آورده است. از آن خاک بود که پل شادروان و سازه‌های دیگر ساخته شد. این افسانه به این دلیل ساخته شده است که خاک شوشتر در جایی که پل بند شادروان بنا شده، مناسب ساخت و سازه نیست. پس از ساخت پل، شاپور دستور داد اسیران رومی را آزاد کنند و آن‌ها به سرزمین خود بازگشتند.در زمان ساسانیان، استان خوزستان از مکان‌های مهم ایران بود و بسیاری از تمدن‌های قدیمی از اینجا شکل گرفتند. در همان دوره ساخت سازه‌های آبی شوشتر، پل شادروان نیز ساخته شد که از آن به‌عنوان اولین پل جهان یاد می‌کنند. برای ساختن این پل مسیر رودخانه را توسط سنگ‌های تراش‌خورده و منظم فرش کردند و به‌وسیله بست‌های فلزی به‌هم اتصال دادند.

شادروان واژه‌ای است که ریشه‌ اشکانی (پارتی) دارد و معناهای گوناگونی برای آن بازگو کرده‌اند. شادروان به‌معنی فرش و بساط گرانمایه و منقش است. شاید به این دلیل که کف رودخانه را از بند میزان تا پل شادروان، توسط سنگ‌های تراش خورده منظم فرش کرده‌اند. البته پل شادروان به سرزندگی، خروشان و پر آبی رود هم معنی می‌شود و یکی دیگر از دلایل اینکه این نام را روی پل بند شادروان گذاشته‌اند، پر آبی رود کارون در تمام فصول سال بوده است.

در ساخت پل شادروان از خشت و آجر استفاده شده است؛ اما در طول زمان، از استحکام پل کاسته شد و به‌تدریج رو به زوال رفت. این پل هنوز در بخشی از مسیر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. پل شادروان آب کارون را به‌سمت مزارع مردم شوشتر می‌برد که دیگر آن عملکرد سابق را ندارند. یکی از دلایل ساخت این پل بند عظیم به‌خاطر بالا آوردن و آرام کردن جریان آب توسط پی و پایه‌های پل شادروان و ورود آن به نهر داریون برای آبیاری مزارع میان آب بود. پل شادروان دو سوی شهر شوشتر را به هم متصل می‌کند. این سازه در دوره‌های مختلف تاریخی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته؛ اما معروف‌ترین مرمت آن مربوط به دوره قاجار است.

طبق نوشته‌های کتاب تذکره شوشتر، پل شادروان یک‌بار توسط حجاج بن یوسف ثقفی از والیان حجاز، در زمان حکومت بنی‌امیه مورد تخریب قرار گرفت. سال‌ها بعد نیز انگلیسی‌ها دهانه‌های وسط پل را با مواد منفجره تخریب کردند تا با قطع ارتباط شوشتر با شهر‌های اطرافش، سیستم اقتصادی آن را به‌هم بریزند.

در طول سال‌های متوالی، کارهای مرمتی بسیاری روی پل شادروان صورت گرفت. در دوره صفویان، قاجار و در نهایت در سال ۱۳۸۰ عملیات مرمت و بازسازی انجام شد. در حال حاضر، اگر مرمتی کامل روی پل شادروان صورت نگیرد، چه بسا دیگر اثری از آن نیز باقی نماند. جریان‌های شدید آب، جنگ و بمباران خوزستان، باعث تخریب آن شده است.

وجه تسمیه پل شادروان

شادُروان از واژه هایی است که در فرهنگ های لغت، معانی بسیار گوناگون و متنوعی برای آن ذکر شده است. در برهان قاطع، ذیل شادروان آمده است «پرده بزرگی را گویند مانند شامیانه و سراپرده که در پیش در خانه و ایوان ملوک و سلاطین بکشند و سایبان را نیز گفته اند و به معنی فرش منقش و بساط بزرگ گرانمایه هم هست و نام لحنی باشد از سی لحن باربد که به شادروان مروارید مشهور است و زیر کنگره های عمارت و سر در خانه ها را نیز گفته اند».

فرهنگ نفیسی علاوه بر معانی فوق، به معانی زیر نیز اشاره شده است: «بنیاد و اصل و اساس؛ قسمی از خانه های متحرک ترکمانی که به زینت های گوناگون مزین باشد؛ شابورد و هاله ماه؛ سراچه آفتاب».

در لغتنامۀ دهخدا نیز سعی شده است تمام این معانی با شاهد مثال های بیشتر گردآوری شود «پردۀ بزرگی را گویند مانند شامیانه و سراپرده که پیش در خانه و ایوان ملوک و سلاطین بکشند؛ خیمه و سراپرده؛ سرادق، سایبان؛ قسمی از خانه های متحرّک ترکمانی که به زینت های گوناگون مزیّن باشد؛ بساط بزرگ؛ فرشی بس بزرگ و منقّش؛ بساط و فرش گرانمایه که در بارگاه ملوک بگسترند؛ زربیه؛ رفرف؛ سپهر طارم؛ جامخانه؛ زیر کنگره های عمارتها و سر در خانه ها؛ نام لحنی باشد از سی

لحن باربد که به شادروان مروارید مشهور است؛ پایه و بنیاد و اساسی که کعبه را از سه طرف احاطه می کند؛ سد، بند؛ جدول و راهرو آب؛ راه و لوله آب؛ اساسی مستحکم کرده در حوالی پلها و امثال آن؛ چشمه ای دارای حوض و فواره؛ افریز؛ سایبان سر در خانه؛ هاله، خرمن؛ هالۀ ماه». به نظر می رسد برای این پل بند معنی سد بیشتر مد نظر بوده است.

معماری پل شادروان

طول این بند بر اساس متونی که از گذشته به جای مانده حدود 1600 متر بوده است که هم اکنون فقط 400 متر از آن وجود دارد. در گذشته این پل بند دارای 44 دهانه بود که امروزه تنها 37 دهانه آن پس از ترمیم های متعدد به جای مانده است. مصالح به کار رفته در آن از سنگ و میله های آهنین و همچنین ملاطی که برای آن استفاده شده، سرب بوده است.

اطلاعات جاذبه گردشگری 

 آدرس پل شادروان : ایران، استان خوزستان، شمال غربی شوشتر.

بازدید از این جاذبه گردشگری رایگان است.