بازی های محلی اصفهان

بازی های محلی اصفهان مجموعه ای از بازی های سرگرم کننده است که از قدیم در اصفهان اجرا می شد. بازی های محلی بخشی از آداب و رسوم محسوب می شوند که متناسب با وضعیت اقلیمی و فرهنگی هر منطقه طراحی شده اند و همین هماهنگی و همراهی با جغرافیا و فرهنگ،رمز ماندگاری انها تاکنون بوده ­است. درست است که برخی بازی های محلی دربیشتر نقاط ایران مشاهده می شوند و حالتی کلی تر دارند اما بازی های بسیاری نیز وجود دارند که خاص هر منطقه بوده و در سایر نقاط کشور دیده نمی شوند. اصفهان یکی از مهم‌ترین شهر های مرکزی ایران میباشد کـه تاریخ و فرهنگ بالای مردم این شهر شهرت جهانی دارد. در این مقاله قصد داریم شما را با بازی های محلی اصفهان آشنا کنیم

بازی آفتاب مهتاب

در این بازی دو نفر هم‌قد و هم‌وزن، پشت خود را به یکدیگر کرده و دست‌هاى خود را درهم گره قلاب مى‌کنند. بعد یکى از آن‌ها کلمه « آفتاب» را به‌حالت کشیده مى‌گوید و در حالى‌که به جلو خم مى‌شود، دیگرى را بلند کرده و برپشت خود قرار مى‌دهد. نفر دوم هم همین کار را انجام مى‌دهد ولى کلمه «مهتاب» را به‌صورت کشیده مى‌گوید. در نوبت‌هاى بعدی، یکى عبارت «آفتاب مهتاب چه رنگه؟» و دیگرى «سرخ و سفید دورنگه» را هنگام خم‌شدن مى‌خوانند و تا زمانى که خسته نشده باشند، بازى را ادامه مى‌دهند.

چوقاپى

چوقایی یکى از بازى‌هایى است که در استان اصفهان متداول بوده و هم‌اکنون نیز در بعضى از مناطق این استان (بیشتر نقاط روستائى) انجام مى‌شود، نمونه این بازى با تفاوت‌هاى جزئى در برخى از استان‌ها نیز رایج بوده است؛ در تهران مشابه این بازى الک دولک نام دارد.

اوستا سلامى

اوستا سلامی بازی است که به‌صورت تک‌ نفره یا گروهى انجام مى‌شود و به محل چندان وسیعى نیاز ندارد حتى در کوچه‌هاى روستا و میدان‌گاه‌هاى آن و دیگر فضاهاى آزاد مى‌تواند انجام شود؛ بازى هیچ‌گونه وسیله و ابزارى نمى‌خواهد.در این بازی بومی محلی از بین افراد، یکی از میدان به سراغ چند بازیکن می رود تا هریک را که توانست بگیرد و تا مرکز بازی به کولش سوار شود بازیکن ها به چابکی از جلویش دویده و در می روند و هریک که زودتر خودش را به اوستا برساند به علامت عدم باخت می گوید : اوستا سلام.

بازى با چوب (خوانسار)

برای اجرای بازی با چوب بچه‌ها در هر دوطرف زمین بازى دو سنگ قرار مى‌دهند که «گل» نامیده مى‌شود. بازیکنان که به دو گروه تقسیم شده‌اند هریک با چوب بلندى که در دست دارند چوب کوچک را زده و سعى مى‌کنند آن را از میان دو سنگ عبور دهند.

حمام ‌بازى

در این بازی بچه‌ها مقداری خاک را کُپه مى‌کنند و روى آن آب مى‌ریزند تا گِل درست شود؛ هریک از بازیکنان در یک طرف این کُپه قرار مى‌گیرند و شروع مى‌کنند به باز کردن یک راه تا کُپه خاک به‌صورت گنبد درآید. بعد هریک از بازیکنان، در سوراخ خود را با یک سنگ مى‌بندد. سپس سرگنبد را سوراخ مى‌کنند و از آن بالا آب مى‌ریزند. آب از سوراخ هر بازیکنی بیرون زد او سوخته است و جریمه اش این است که سر او را به گنبد ‌بکوبند. بعضی اوقات برای شوخی شخص بى‌اطلاعى را پیدا مى‌کنند و از او مى‌خواهند که بگوید درون گنبد چه صدائى مى‌آید و وقتى خم شد سرش را به گنبد مى‌کوبند و مى‌خندند.

عامو یادگار(عمو یادگار)

در اجرای بازی عامو یادگار یکى از بازیکنان خم مى‌شود و به دیوار تکیه مى‌کند و بازیکن دیگر سوار او مى‌شود و چشم‌هایش را با دست مى‌گیرد و از او مى‌پرسد: «آش جو خورده با ماس و خیار عامو یادگار خوابى یا بیدار؟» سپس یا چشم‌هاى خود را مى‌بندد یا هر دو را باز نگه مى‌دارد یا یکى را باز و دیگرى را بسته نگه مى‌دارد. بازیکنى که چشم‌هاى آن بسته است باید حدس بزند و مثلاً بگوید، خواب یا بیدار یا خواب و بیدار. یک نفر هم بر بازى نظارت مى‌کند؛ اگر حدس او درست بود جا‌ها با هم عوض مى‌شود.

لَپَربازى

یک سنگ گرد شبیه فندق به نام « قندوس» و یک سنگ صاف به اندازه یک نعلبکی به نام «لپر» وسایل بازی لپر بازی است. بچه‌ها اول از همه دایره‌اى روى زمین مى‌کشند، قندوس را وسط آن قرار می­دهند و تعدادى سنگ داخل آن مى‌گذارند. آن‌گاه خطى را مشخص مى‌کنند و هریک از بازیکنان از آن محل سعى مى‌کند با لپر خود، سنگ‌هاى داخل دایره را نشان کرده و آن‌ها را از دایره خارج کند. بازیکنى که تعداد بیشترى سنگ را از دایره خارج کرده باشد، برنده بازى است.

بیا بریم بنه

در بازی بیا بریم بنه یک صف بزرگ را به صورت زنجیر مانند تشکیل می دهند و دو شخصی که قوی تر از بقیه هستند سر دو صف می ایستند و بین آن ها سوال و جواب هایی رد و بدل می شود. سپس نصف صف، زنجیر را به سمت راست و نصف دیگر، زنجیر را به سمت چپ می کشند. بازی با پاره شدن زنجیر به پایان می رسد.

کِلاه بَرَک

در برخی روستاهای اصفهان، بازی ای به نام کِلاه بَرَک وجود دارد و شیوه انجام آن نیز به این صورت است که دایره بزرگی در وسط میدان رسم می کنند ویک گروه ده نفره داخل آن نشسته و گروه ده نفره دیگری، خارج دایره و دور آن می چرخند تا در فرصتی مناسب بتوانند کلاه یکی از افراد داخل رابرداشته وفرار کنند. سپس کلاه را پنهان از چشم اعضای تیم مقابل در بین خود به گونه­ای رد و بدل میکنند که معلوم نشود دست کیست.

سپس به محل تعیین شده برای انداختن کلاه دویده و تیم مقابل نیز دنبالشان می کند و اگر بتواند کلاه را بگیرد برنده است و اگر کلاه به زمین افتاده و خاکی شود آن تیم بازنده محسوب می­شود. این کار را تا ۵ بار تکرار کرده وامتیازبندی می کنند.

یک مرغ دارم چند تا تخم می کنه؟

در این بازی محلی اصفهان، یک نفر به عنوان استاد بازی برای هر کدام از بازیکنان یک شماره تعیین می کند که باید آن را حفظ کند. سپس استاد رو به بازیکنان می گوید یه مرغ دارم روزی 8 تا تخم می کنه، بازیکنی که شماره 8 است باید بلافاصله جواب دهد چرا 8 تا؟ استاد می گوید پس چندتا؟ بعد بازیکن می گوید به طور مثال 10 تا. آن وقت بازیکنی که شماره 10 است باید مانند بازیکن شماره 8 جواب بدهد و سوال را به بازیکن دیگر پاس دهد و همین طور بازی را ادامه می­دهند. هر بازیکنی که شماره او گفته شد اگر حواسش نبود و جواب نداد یا اینکه دیر جواب داد یا شماره بازیکنی که سوخته است را گفت، می سوزد.

 اتل متل

این بازی در هر شهر به شیوه خاصی برگزار می­شود. در اصفهان، چند نفر بازیکن کنار هم می نشینند و پاهای خود را دراز می کنند. یک نفر شروع به خواندن شعری می کند و هم زمان با خواندن آن شعر تک تک به سمت پاهای بازیکنان اشاره می کند. وقتی به آخر شعر که «یک پاتو ورچین» است می رسد، بازیکنی که آخر  شعر، اشاره سمت پای او رفت باید پایش را جمع کند و خواننده شعر دوباره خواندن شعر را آنقدر تکرار می کند که پاهای بازیکنان جمع شود و از بازی کنار روند تا فقط یک نفر در آخر باقی بماند. شخصی که باقی می ماند برنده است و دفعه بعد خودش می تواند برای بازیکنان شعر بخواند.

کشتى محلى کمربندى:

 کشتى کمربندى از جمله کشتى‌هاى محلى است که در استان اصفهان وبه‌ویژه روستاهاى شهرستان فریدن این استان مرسوم بوده و هنوز نیز در بعضى از نقاط رایج است.

کالنگ لنگى:

کالنگ لنگی بازى گروهى است که بین نفرات دوبه‌دو تا تعیین برنده نهائى انجام مى‌شود، این بازى نیازى به وسیله نداشته و در محوطه نسبتاً هموارى برگزار مى‌گردد که فضاى زیادى ندارد.

آپوست بره:

یکى دیگر از بازى‌هایی که به‌ویژه در روستاهای استان اصفهان انجام می­شود آپوست بره مى‌باشد. این بازى گروهى است و بین دو تیم 5 نفره اجرا می­شود.

لیستی از سایر بازیهای محلی شهر اصفهان:

این استان بازی‌های دیگری به نام های آبد، چارسنگ، استادجملو، اوساى کرباس پاره‌کن، اوستا خرت نلنگه، باقالى به چندمن، بالشت‌بازی، بشکن بشکنه، بیا بریم بنه، پلاچفته، پیش‌پیشی، تاکوچی، تولی، جساخیزک، جن‌جنک، جفت جوالدوز، جمال جمال، جم‌جمک، چشم بندوک، چنگ چاله، چنگولک‌بازى (تاب‌بازی)، خرى‌سو، خونه شیر، درخونه شاه را آب بپاش، دودی، دوزبازی، سُک‌سُک، سورى‌بازی و سه سال سنگی نیز دارد.