12 علت چاقی ناخواسته که باید بدانید!

از مشکلاتی که بسیاری از افراد با آن روبرو هستند، چاقی است. در برخی موارد دلیل چاقی را میدانیم و یا حتی ممکن است ارثی باشد. ولی گاهی دلیل چاقی ناخواسته را نمیدانیم و مداوم در پی فهمیدن آن هستیم. چاقی ناگهانی زمانی اتفاق می‌افتد که بدون اضافه کردن مقدار غذایی که می‌خوردید و کاهش فعالیت فیزیکی، وزن‌تان بالا برود. در ادامه از دلایل ناخواسته چاقی بهتون میگم.
 

دلایل ناخواسته چاقی

۱. کم‌کاری تیروئید

هیپوتیروئیدیسم یا کم‌کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده‌ی تیروئید نتواند به‌اندازه‌ی کافی هورمون تولید کند. درنتیجه، کاهش متابولیسم بدن به افزایش وزن و خستگی منجر می‌شود. سایر علائم کم‌کاری تیروئید عبارتند از:

• بی‌حسی و گزگز دست‌ها
• یبوست
• درد بدن و عضلات
• افزایش کلسترول خون
• عدم تحمل سرما
• پوست و موی خشک و زبر
• کاهش میل جنسی
• پریودهای مکرر و سنگین
• پف‌کردگی یا افتادگی پلک
• صدای ضعیف و خشن
• فراموشی

معمولاً برای درمان کم‌کاری تیروئید دارو‌ تجویز می‌شود تا جایگزین هورمون‌های غده‌ی تیروئید شود. مصرف بیش از حد دارو سطح هورمون‌های تیروئید را بالا می‌برد که این امر باعث خستگی، افزایش اشتها و افزایش وزن می‌شود. بنابراین، پیروی از دستورالعمل‌های پزشک در حین درمان ضروری است.

2. مصرف زیاد غذاهای فراوری شده

غذاهای بسیار فرآوری شده، از جمله غلات شیرین، فست فود و همچنین قندهای اضافه شده، مواد نگهدارنده و چربی های غیر مفید مجموعه ای از مواد مضر را تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.

بررسی ها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد افرادی که غذاهای فوق فرآوری شده بیشتری می‌خورند، ۳۲ درصد بیشتر از بقیه چاق می‌شوند.

غذاهای بسیار فرآوری شده معمولاً سرشار از کالری هستند و در عین حال فاقد مواد مغذی ضروری مانند پروتئین و فیبر هستند که باعث احساس سیری در شما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. بنابراین، باید وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های فرآوری‌شده را حذف کنید و روی غذاهای کامل تمرکز کنید.

3. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) زمانی اتفاق می‌افتد که تعادل هورمون‌های تولید مثل در زنان از بین برود. افزایش وزن و ناتوانی در لاغر شدن در افراد مبتلا به PCOS رایج است. غالباً در این بیماران افزایش وزن از مقاومت به انسولین ناشی می‌شود.

سلول‌های بدن با جذب گلوکز خون (قند خون) از آن به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند. در مبتلایان به مقاومت به انسولین، سلول‌ها نمی‌توانند به کمک این هورمون گلوکز را جذب کنند که این امر باعث افزایش قند خون می‌شود. درنتیجه، بدن برای کنترل قند خون انسولین بیشتری تولید می‌کند که همین امر به افزایش وزن و دیابت نوع ۲ منجر می‌شود.

علاوه بر چاقی، زنان مبتلا به PCOS ممکن است خستگی را هم تجربه کنند. سایر علائم این سندرم عبارتند از:

• قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی
• ناباروری
• افزایش کلسترول خون
• علائم افزایش هورمون‌های مردانه (مانند رشد بیش از حد مو در صورت، بازوها، سینه و شکم)
• افسردگی

هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما بیماران می‌توانند با دارو علائم خود را کنترل کنند. درمان‌های PCOS شامل موارد زیر هستند:

• داروی متفورمین که کاهنده‌ی قند خون است.
• قرص‌های ضدبارداری
• هورمون‌درمانی با پروژسترون
• درمان‌های ناباروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)

علاوه بر این، پیروی از رژیم غذایی سالم و خوردن غذاهای طبیعی و فرآوری‌نشده مانند ماهی، سبزیجات برگ سبز تیره و غذاهای غنی از فیبر می تواند به کنترل بعضی از علائم PCOS کمک کند.

4. افسردگی

افسردگی یا اختلال افسردگی عمده (اساسی) یک اختلال خلقی است که در آن غم و اندوه بر عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به افسردگی اغلب با خستگی مزمن دست و پنجه نرم می‌کنند. متأسفانه، خستگی یکی از عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی رایج، به‌ویژه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) است.

از سوی دیگر، ممکن است اشتهای فرد افسرده تغییر کند که این امر با توجه به رفتار غذایی او می‌تواند کاهش وزن یا افزایش وزن را به دنبال داشته باشد. آمارها نشان می‌دهد که تقریباً ۴۳ درصد افراد افسرده چاق هستند. احتمال چاق شدن بیماران مبتلا به افسردگی بسیار بیشتر از افرادی است که افسرده نیستند.

5. بی‌خوابی

بی‌خوابی یک نوع اختلال خواب است که به خواب رفتن را دشوار می‌کند یا در طول شب باعث بیدار شدن فرد می‌شود. وقتی شخص به‌دلیل بی‌خوابی به‌اندازه‌ی کافی نمی‌خوابد، طبیعتاً خسته شده و احساس خستگی می‌کند. اختلال خواب با افزایش وزن و چاقی هم مرتبط است، چون:

• اشتها را افزایش می‌دهد

در یک مطالعه، محققان متوجه شدند که اثرات کمبود خواب در بدن مشابه‌ی فعال شدن سیستم اندوکانابینوئید (ECS) است. ECS نقش مهمی در تنظیم اشتها و سطوح انرژی دارد. این مطالعه نشان داد که بعد از ظهرها سطح ECS در شرکت‌کنندگان کم‌خواب بیشتر می‌شد. افزایش ECS تقریباً در همان زمانی اتفاق می‌افتاد که این افراد گرسنگی و افزایش اشتها را گزارش می‌کردند و به مصرف میان وعده‌های بیشتر و ناسالم‌تر روی می‌آوردند.

• با افسردگی در ارتباط است

بی‌خوابی با سایر مشکلات مانند افسردگی مرتبط است که این امر می‌تواند باعث خستگی و افزایش وزن ناخواسته شود. بی‌خوابی یکی از معیارهای تشخیص اختلال افسردگی اساسی است، چراکه حدود ۹۰ درصد افراد افسرده بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی در طول روز را تجربه می‌کنند.

6. یائسگی

یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که دوره‌های قاعدگی برای ۱۲ ماه‌ی متوالی متوقف ‌شوند. معمولاً یائسگی بعد از ۴۵ سالگی رخ می‌دهد و در این مدت، تولید دو هورمون استروژن و پروژسترون به میزان قابل توجهی کمتر می‌شود.

• افزایش وزن

در دوران پیش‌یائسگی، سطح استروژن شروع به کاهش می‌کند که این تغییر هورمونی باعث کاهش متابولیسم بدن می‌شود. بنابراین حتی اگر فرد به پیروی از رژیم غذایی سالم ادامه دهد، احتمال افزایش وزن او بسیار بالا است.

• خستگی

خستگی در افرادی که در حال یائسه شدن هستند، شایع است. چون استروژن و پروژسترون هر دو نقش مهمی در خواب دارند. استروژن سروتونین و سایر نوروترنسمیترها (پیام‌رسان‌های شیمیایی) را که بر چرخه‌ی خواب و بیداری تأثیر می‌گذارند، متابولیزه می‌کند. استروژن به پایین نگه داشتن دمای بدن در شب کمک می‌کند، از این‌رو برای خواب مفید است.

علاوه بر این، گرگرفتگی یا تعریق شبانه که هنگام خواب رخ می‌دهد، باعث ایجاد احساسات ناخوشایندی می‌شود که خواب را مختل کرده و منجر به بی‌خوابی می‌شوند.

7. بیماری کوشینگ

بیماری کوشینگ یک اختلال غدد درون‌ریز است که در مبتلایان به آن سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) افزایش می‌یابد. ترشح هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) از غده‌ی هیپوفیز باعث تولید کورتیزول می‌شود. گاهی اوقات، وجود تومور در غده‌ی هیپوفیز علت افزایش تولید کورتیزول است.

در بیشتر موارد، بالا رفتن وزن اولین علامت بیماری کوشینگ است. چون افزایش کورتیزول می‌تواند میزان چربی بدن و نحوه‌ی توزیع آن را تغییر دهد. در مبتلایان به این بیماری، چربی در صورت، قسمت میانی و بالایی پشت و بین شانه‌ها انباشته می‌شود.

8. استفاده از دارو

بعضی از داروها می‌توانند باعث افزایش وزن شوند، از جمله:

• داروهای دیابت
• داروهای ضدروان‌پریشی مانند لیتیوم
• داروهای ضدافسردگی
• داروهای صرع
• استروئیدها (کورتون‌ها)
• داروهای پیشگیری از بارداری
• داروهای کاهنده‌ی فشار خون
• داروهای ضدافسردگی، داروهای کاهنده‌ی فشار خون، بعضی از داروهای تشنج و آنتی هیستامین‌ها باعث خستگی می‌شوند.

9. نارسایی احتقانی قلب

در مبتلایان به نارسایی احتقانی قلب (CHF)، قلب نمی‌تواند خون کافی به سایر قسمت‌های بدن پمپاژ کند. درنتیجه، آب و مایعات در بدن بعضی از این بیماران انباشته می‌شوند. افزایش وزن ناگهانی (۱ تا ۱/۳ کیلوگرم طی ۲۴ ساعت یا ۲/۲ کیلوگرم طی چند هفته) از علائم احتباس مایعات است و احتمال دارد نشانه‌ی نارسایی احتقانی قلب باشد.

نارسایی احتقانی قلب ممکن است باعث خستگی شود، چون وقتی قلب خون کافی به سراسر بدن پمپاژ نمی‌کند، اکسیژن و خون زیادی به مغز نمی‌رسد.

10. سبک زندگی کم تحرک

کم تحرکی، یکی از عوامل شایع افزایش وزن و بیماری های مزمن است. کار روی میز، تماشای تلویزیون، رانندگی و استفاده از رایانه یا تلفن، همه فعالیت‌های بی تحرک محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

تحقیقات نشان داده است که تماشای بیش از حد صفحه نمایش به طور قابل توجهی به افزایش وزن ناخواسته کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. همچنین جایگزینی تنها ۱ ساعت نشستن با ۱ ساعت ایستادن در طول روز، باعث کاهش حجم کل چربی و دور کمر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود در حالی که توده عضلانی بدون چربی را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی، مانند پیاده روی بعد از شام به جای تماشای تلویزیون، ورزش کردن یا پیاده روی در زمان استراحت ناهار، سرمایه گذاری روی میز ایستاده یا تردمیل، یا دوچرخه سواری به محل کار، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از افزایش وزن جلوگیری کند.

11. استرس

استرس مزمن یک مشکل رایج است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر وزن شما تأثیر بگذارد. بررسی ها نشان داده شده است که سطوح بالای هورمون استرس کورتیزول باعث افزایش گرسنگی و تمایل شما به مصرف غذاهای بسیار خوش طعم و پر کالری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث افزایش وزن گردد.

مطالعات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که افراد چاق، سطوح کورتیزول بالاتری نسبت به افراد با وزن مناسب دارند. مدیریت استرس باعث کاهش وزن شود.

برای کاهش استرس، سعی کنید شیوه های آرام سازی را در برنامه روزانه خود بگنجانید. اینها شامل یوگا، گذراندن وقت در طبیعت، و مدیتیشن هستند.

12- ترک سیگار

بعضی از افراد با ترک سیگار دچار اضافه وزن می‌شوند. کارشناسان معتقدند که دلیل این امر تاثیر منفی تنباکو بر اشتها است. همچنین ترک ناگهانی سیگار در بعضی افراد باعث بالا رفتن سطح استرس می‌شود و برای مقابله با این حس فرد به پرخوری روی می‌آورد. تحقیقات نشان داده است که تا یک کیلو گرم اضافه وزن بعد از ترک سیگار عادی است. در سه ماهه‌ی اول ترک سیگار فرد بیشترین مقدار اضافه وزن را تجربه می‌کند و بعد این روند در شش ماه بعدی کاهش می‌یابد.