آشنایی با زیباترین خانه های تاریخی تهران + عکس و آدرس

خانه‌ های تاریخی تهران، راویان تاریخ و فرهنگ و هنر اهالی پایتخت در روزگار گذشته‌اند که امروزه با تغییر کاربری، در اختیار عموم شهروندان قرار گرفته‌ اند. خانه های تاریخی تهران را می‌ توان تجسم فرهنگ در هنر معماری ایرانی دانست؛ خانه‌هایی تاریخی که هر یک روایت‌گر بخشی از زندگی ایرانیان در روزگار گذشته هستند. خانه های تاریخی تهران امروزه، از بهترین جاهای دیدنی تهران محسوب می شوند و بازدید از آن ها برای عموم مردم آزاد است. برای آشنایی بیشتر با خانه های تاریخی تهران تا انتهای این مقاله همراه ویکی گردی باشید.

خانه موزه مقدم

خانه موزه مقدم یکی از زیباترین خانه های تاریخی تهران است که حتی برخی آن را جزء زیباترین خانه‌های جهان هم می‌دانند. این خانه در دوران قاجار ساخته شده و محمد تقی خان احتساب‌الملک، یکی از اولین مالکان این خانه بوده است. او یکی از بزرگان دربار قاجار بود و بعد از او، خانه به دکتر محسن مقدم و همسر ارمنی او فروخته شد. خانه موزه مقدم یکی از معروف ترین خانه های قدیمی تهران است که به یک موزه تبدیل شده که اشیائی همچون سنگ‌های ارزشمند، ‌پارچه‌های زینتی، تابلوهای نقاشی نفیس، انواع سکه، سفالینه و آثار هنری دیگر در آن به نمایش گذاشته شده است. پس اگر به گردش در خانه های تاریخی تهران علاقه دارید، فرصت بازدید از این عمارت دلگشا را از دست ندهید.

آدرس خانه موزه مقدم: تهران، خیابان امام خمینی، بعد از شیخ هادی، کنار بانک ملت، پلاک 251

خانه ناصرالدین میرزا

خانه ناصرالدین میرزا یکی دیگر از زیباترین خانه های تاریخی تهران است که دیدن آن خالی از لطف نیست. این خانه که ثبت ملی هم شده، مربوط به دوران قارجاریه است و بنایی کاملا متفاوت از سایر خانه‌های تاریخی تهران دارد. این خانه به صورت گنبدی ساخته شده است و با الهام از معماری کویری بنا شده است. همین ویژگی، خانه ناصرالدین میرزا را به یکی از بهترین خانه های تاریخی تهران تبدیل کرده است.

آدرس خانه ناصرالدین میرزا: خیابان صور اصرافیل، بن بست ناصرالدین میرزا، پلاک 16

خانه موزه سیمین و جلال

خانه موزه سیمین و جلال بدون شک یکی از زیباترین خانه های تاریخی تهران است که رنگ و بوی ادبیات و شعر دارد.خانه سیمین و جلال با مساحت کلی ۴۲۰ متر مربع و ۲۵۰ متر مربع زیربنا در دو طبقه و زیر نظر «سرهنگ معینی» از دوستان جلال آل احمد ساخته شد. این خانه، به سبک معماری رایج در اوایل دهه ۳۰ شمسی، دارای نمای ساده و «طاق ضربی» است که از عناصر معماری عصر پهلوی دوم محسوب می‌شود. اگر با کتاب‌های این دو نویسنده آشنا باشید، بد نیست سری هم به خانه‌ آنها بزنید و با فضایی که شاید الهام بخش بسیاری از قصه‌های‌شان بوده، آشنا شوید.این خانه خیاطی دلباز دارد و فضای داخلی آن از چند اتاق و سالن متعدد تشکیل شده است. در این خانه موزه، مجسمه‌های مومی سیمین دانشور، جلال آل احمد و نیما یوشیج هم قرار گرفته است. بی دلیل نیست که این خانه را یکی از بهترین خانه های تهران می‌دانند، چراکه‌ در بازدید از این خانه می‌توانید تمام آثاری که توسط این دو نویسنده به نگارش درآمده را نیز مشاهده کنید. 

آدرس خانه سیمین و جلال: محله دزاشیب، خیابان شهید رمضانی، کوچه رهبری، کوچه پسندیده، بن‌بست ارض، پلاک 1

خانه تیمور تاش

یکی دیگر از زیباترین خانه های تاریخی تهران که گرمای تهران قدیم را به شما القا می‌کند، خانه تیمور تاش است که بسیاری آن را به اسم موزه جنگ هم می شناسند. این خانه هم به زمان قاجار و دوران پادشاهی ناصرالدین شاه برمی‌گردد. معماری این بنا ترکیبی از سبک‌های ایرانی، روسی و هندی است که این خانه را به یکی از بهترین خانه های تاریخی تهران تبدیل کرده است. در طبقه اول عمارت تیمور تاش می‌توانید سلاح‌های جنگی و سردیس فرمانده‌های نظامی همچون عباس بابایی و سرلشگر فلاحی را مشاهده کنید.

آدرس خانه تیمورتاش: خیابان کارگر جنوبی، خیابان پاستور، دانشگاه جنگ.

عمارت مسعودیه

اگر عاشق گردش در خانه های تاریخی تهران هستید، از تماشای این عمارت زیبا پشیمان نمی‌شوید. زیبایی گچ‌بری‌های هنرمندانه، کاشی‌کاری‌های ظریف و نقاشی‌های دیواری این عمارت، هوش از سر عاشقان تاریخ می‌برد. اما این تنها دلیل شهرت عمارت مسعودیه نیست. اولین کتابخانه و موزه ملی ایران در این بنا ایجاد شد و حتی برای مدتی، وزارت آموزش و پرورش در آن اداره می‌شد.

آدرس عمارت مسعودیه: خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اکباتان.

خانه حسین خداداد (موزه زمان)

حسین خداداد صنعتگر، کارآفرین و بازرگان ایرانی بود که فعالیت‌های اقتصادی او در کشور، بعد از انقلاب اسلامی پایان گرفت. وی در سال ۱۳۴۲ خورشیدی، بنای قدیمی به جا مانده از عصر قاجار در زعفرانیه تهران را خریداری و سپس آن را مقاوم‌سازی کرد و یک طبقه نیز روی همکف افزود. علاقه حسین خداداد به هنر معماری ایرانی و طراحی و گچ‌بری‌های سنتی، ‌وی را بر آن داشت تا بهترین استادکاران وقت را استخدام کند و در طول ۱۲ سال، تغییرات شگفت‌انگیزی در خانه خود رقم بزند. در نهایت، خانه زیبای آقای خداداد در سال ۱۳۵۶ تکمیل شد؛ اما او تنها یک سال در منزل خود زندگی کرد و پیش از انقلاب به آمریکا مهاجرت کرد. پس از انقلاب اسلامی،‌ خانه حسین خداداد به بنیاد مستضعفان واگذار شد و در سال ۱۳۷۸ خورشیدی تغییر کاربری یافت. اکنون، این خانه قدیمی زیبا به موزه‌ای تحت عنوان تماشاگه زمان (موزه زمان) تبدیل شده است و عموم مردم می‌توانند از این خانه موزه خاص و متفاوت دیدن کنند. ساختمان آبی‌رنگ موزه زمان در میان باغ وسیع و مصفایی قرار دارد و در آن انواع ساعت‌های قدیمی ایرانی و خارجی و دیگر اشیای مرتبط با سنجش زمان نگهداری می‌شود. تماشاگه زمان اولین موزه ساعت در ایران به حساب می‌آید و ازاین‌رو، با نام «موزه ساعت» نیز آن را می‌شناسند. این خانه موزه تماشایی در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۲ خورشیدی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. کافه‌ای نیز تحت عنوان «کافه رستوران ریبار» در محوطه موزه وجود دارد.

آدرس خانه حسین خداداد (موزه زمان):

خیابان ولی‌عصر، ابتدای خیابان سرلشکر فلاحی (زعفرانیه)، نبش تقاطع پرزین بغدادی، پلاک ۱۲.

خانه شقاقی

عمارت شقاقی وسعتی در حدود 1550 متر مربع دارد و از جمله بناهای تاریخی دوره پهلوی اول به شمار می آید. این عمارت شامل زیر زمین، همکف، طبقه اول و کلاه فرنگی می باشد و به صورت مورب ساخته شده است. این عمارت تاریخی با شکوه دارای تزئینات ارزشمندی همچون نقاشی دیواری، آینه کاری، گچبری و نمای کاشی کاری فوق العاده هنرمندانه و زیباست. این عمارت عظیم در سه طبقه و به شکل کلاه فرنگیست و دارای بخش های مختلفی از قبیل شش اتاق خواب، یک اتاق مطالعه و دفتر کار، پنج تالار و چندین زیرزمین می باشد. آشپزخانه عمارت نیز دارای فر زغال سنگی، مخزن آب گرم و آب انباری در مجاورت آشپزخانه می باشد.

آدرس عمارت شقاقی: میدان فرودوسی، بخش شمالی خیابان کوشک، حد فاصل خیابان فردوسی و لاله زار

خانه قوام السلطنه

خانه قوام‌ السلطنه در خیابان سی تیر، پیش از آنکه موزه سفال و شیشه باشد، یعنی تو را برای دیدن تاریخ صنعت شیشه و سفال‌گری به خیابان جمهوری بکشاند، خانه‌ای تاریخی است که معماری منحصر به فردش هر بازدیدکننده‌ای را مبهوت می‌کند و خود ساختمان به اندازه اشیای موزه‌ای که در آن به نمایش گذاشته شده، دیدنی و تماشایی است. خانه قوام، ساختمان دو طبقه‌ای است که در باغی ۷۰۰۰ متری و با هندسه‌ای هشت ضلعی بنا شده و در نمای آجری آن ۵۰ نوع آجرکاری به کار رفته است. در و پنجره‌های چوبی آن منحصر به فردند و گفته می‌شود در طراحی آن‌ها از نمادهای رایج در معماری ایران در دوران سلجوقی استفاده شده است.

آدرس خانه قوام السلطنه: خیابان سی تیر، موزه آبگینه ایران.

خانه مینایی 

خانه مینایی یکی از خانه‌‌های قدیمی و محبوب تهران است که در نزدیکی میدان منیریه واقع شده و قدمت آن به زمان قاجار باز می‌گردد. این خانه که زمانی جزوه املاک منیریه همسر کامران میرزا نایب‌السلطنه پسر سوم ناصرالدین شاه بوده‌، در طی این سال‌ها چندین‌بار دست‌ به دست شده‌ تا امروزه تبدیل به موزه محبوب خیابان ولیعصر شده‌ است.

 خانه مینایی معماری منحصربفردی دارد و با ساختمان‌های تازه‌ساز و قد برافراشته احاطه شده‌ است. اما در لحظه‌ای که به آن پا بگذارید و از درب چوبی کوچک خانه داخل شوید، با مشاهده حوض فیروزه‌ای و باغچه کوچک آن لبخند و خوش آمدگویی خانه مینایی را با تمام وجود حس خواهید کرد.

آدرس خانه مینایی: تهران، خیابان ولیعصر، بالاتر از میدان منیریه، کوچه کریمی طینت، پلاک 10، خانه مینایی

خانه پهلوان رزاز

بسیاری از معروف ترین خانه های قدیمی تهران در دوران قاجار ساخته شده و خانه پهلوان رزاز هم یکی از آنهاست. این خانه در سال 1270 توسط خاندان شجاعت خریداری شد که تا سال 1320 در آن ساکن بودند. این خانه دو بخش اندرونی و بیرونی داشت که صد سال قبل، تیغه‌ای بین آنها کشیده شد و این دو بخش را از یکدیگر جدا کرد. امروزه بخش بیرونی این ساختمان به یک مهمانسرا تبدیل شده و محلی است برای پذیرایی از مهمانان داخلی و خارجی از سراسر جهان. بد نیست شما هم سری به این خانه بزنید و گردش در خانه های تاریخی تهران را تجربه کنید.

آدرس خانه پهلوان رزاز: سه راه امین حضور

خانه موتمن الاطباء

خانه موتمن الاطباء یکی دیگر از زیباترین خانه‌های تاریخی تهران است که احتمالا آن را می‌شناسید. این خانه درواقع لوکیشن فیلمبرداری سریال شهرزاد و خانه پدری شهرزاد بود که بازدید از آن، قطعا خالی از لطف نیست. موتمن الاطباء یکی از اولین افرادی بود که از مدرسه دارالفنون فارغ‌التحصیل شد. او پزشکی حازق بود و یکی از بهترین جراحان زمان خود محسوب می‌شد. خانه موتمن الاطباء در زمان قاجار ساخته شده و یادگارهایی از آن دوران را به همراه دارد.

آدرس خانه موتمن الاطباء: میدان بهارستان، خیابان سرچشمه، خیابان پامنار، کوچه موتمن الاطبا، پلاک 13

خانه گدار

در میان کوچه‌های خیابان انقلاب تهران، ساختمان مدرنی با حدود ۸۵ سال سن و به رنگ سفید خودنمایی می‌کند. این بنا به «خانه گدار» مشهور است و اکنون، کافه رستورانی دوست‌داشتنی و مشهور در مرکز شهر به حساب می‌آید. طراح و صاحب این خانه، شخصی به نام «آندره گدار» بود که در اوایل دوره پهلوی اول وارد ایران شد و در طی ۳۲ سال اقامت در کشور، خدمات بسیار و یادگارهای ارزشمندی از خود به‌جای گذاشت. این سبک از معماری، علاوه بر توجه به ساده‌سازی نمای بیرونی و اجزای داخلی ساختمان و استفاده از متریال جدید (بتن و آهن)، نگاهی نیز به معماری ایران باستان و سازه‌هایی چون تخت جمشید و پاسارگاد دارد. از این جهت، ستون‌هایی متاثر از بناهای ایران باستان و طاق‌های گرد متعدد، مشابه معماری عصر ساسانی نیز در این خانه مدرن قابل‌مشاهده است. در زمان پهلوی دوم، یک طبقه به ساختمان گدار افزوده شد و با عنوان زایشگاه بیژن مورد استفاده قرار گرفت. پس از انقلاب نیز خانه گدار به دانشگاه تهران واگذار شد و مدتی، محل تشکیل کلاس‌های مامایی دانشگاه بود. در نهایت، بعد از ۱۹ سال بدون استفاده ماندن در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۶، مجوز اجاره و بازسازی گرفت و به کافه‌ای زیبا با حال و هوای قدیمی تبدیل شد.

آدرس خانه گدار:

خیابان انقلاب، خیابان قدس، خیابان پورسینا، نبش بن‌بست جلالیه، پلاک 2.

خانه کاظمی

خانه موزه کاظمی تهران متعلق به میرزا سید کاظم می‌باشد که فرزند هدایت الله تفرشی بوده و در سال ۱۲۶۶ هجری قمری خانه را بنا نهاده است.  میرزا سید کاظم این خانه زیبا را در جوار خانه پدری ساخته و برای سالیان متمادی به عنوان مستوفی اصطبل سلطنتی قاجاریان مشغول به کار بوده است. در سفری که ناصر الدین شاه از تهران به مشهد رفت، مسئولیت اصطبل سلطنتی در مسیر با میرزا سید کاظم بود. در خانه کاظمی نیز از افراد مشهور و درباریان پذیرایی می‌شد. در ۳ بهمن ۱۳۷۹ شمسی خانه کاظمی را با شماره ۳۰۳۰ به عنوان میراث ملی ایران ثبت کردند. از آن پس خانه کاظمی‌ها به عنوان خانه موزه تهران نام گذاری شد و به عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران مورد استقبال قرار گرفت. در این موزه انواع تصاویر، لباس‌ها، عروسک‌ها و... وجود داشتند که به نوعی زندگی مردم را در دوران قاجار برای بازدیدکنندگان روایت می‌کردند. متأسفانه در ۱۱ تیر ماه ۱۳۹۹ از موزه خانه کاظمی سرقت شد. تقریبا تمام اشیای قیمتی و تاریخی موزه خانه کاظمی به سرقت رفت که بر اساس تخمین مدیریت موزه، ارزش آن‌ها ۳ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

آدرس خانه کاظمی:

خیابان ۱۵ خرداد، کوچه ابوالقاسم شیرازی، کوچه امامزاده یحیی، پلاک ۶۶.

خانه دبیرالملک

خانه دبیرالملک یکی از جاهای دیدنی تهران و خانه‌های قاجاری و اصیل پایتخت به ‌شمار می‌رود که در محله باغ امین عودلاجان قرار گرفته است. این خانه به میرزا محمدحسین فراهانی، ملقب به دبیرالملک فراهانی از وزرای دوره قاجار تعلق داشت. وی یکی از مربیان و کارگزاران دستگاه مستوفی‌گری دولت قاجار بود و چندین سال در سمت منشی‌گری امیرکبیر فعالیت داشت. عمارت دبیرالملک در سرگذشت خود کاربری‌های متفاوتی داشته است. مدتی این عمارت خانه اسباب‌بازی و سلامت دبیرالملک نام داشت و در زمینه کودکان کار فعالیت می‌کرد. با نام خانه فراغت تهران نیز، چند زمانی این بنا به پاتوقی دنج تبدیل شده بود که می‌شد ساعت‌هایی دلنشین را در آن، با حال و هوای تهران قدیم سپری کرد. در حال حاضر خانه دبیرالملک به بخش اداری شهرداری تبدیل شده است و امکان بازدید از آن در ساعت‌های اداری وجود دارد.

آدرس خانه دبیرالملک:

میدان بهارستان، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، کوچه قوام‌الحضور، خیابان جاویدی، کوچه فخرالملک (حنیف‌نژاد) .

خانه سلطان بیگم

عمارت سلطان بیگم از یادگارهای عصر قاجاریه در تهران است که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال قدمت دارد. این عمارت به بانویی از نزدیکان ناصرالدین شاه قاجار (برخی منابع او را خواهرزن احمدشاه و همسر محمدرضا شجاع الممالک، تفنگدار باشی سلطنت قاجار معرفی کرده‌اند) به نام «سلطان بیگم شجاعی» تعلق داشت و در سال ۱۳۱۲ خورشیدی به فرزند ایشان «تقی شجاعی» واگذار شد. آقای شجاعی نیز در سال ۱۳۲۶ خورشیدی، خانه را به خانواده نیرنما فروخت و پس از آن، عمارت سلطان بیگم سال‌ها در اختیار این خانواده بود. مالک جدید خانه، تغییراتی در بنا ایجاد کرد؛ اما بخش‌هایی از خانه چون تالار آینه و حوض‌خانه که از ویژگی‌های اصلی آن به حساب می آمد و ارزش تاریخی داشت، بدون تغییر باقی ماند. پلان کلی این خانه قدیمی U شکل طراحی شده، ورودی در ضلع شرقی بنا قرار دارد و در اضلاع دیگر، ساختمان‌هایی حول یک حیاط مرکزی شکل گرفته است. حیاط پایین‌تر از سطح کوچه واقع شده و دسترسی به آن، با پایین رفتن از ۱۳ پله امکان‌پذیر است. حوض بزرگی در مرکز حیاط وجود دارد که از شاخص‌های اصلی معماری قاجاری محسوب می‌شود. در این میان، تنها تالار آینه خانه سلطان بیگم که هیچ‌گاه دستخوش تغییر نشد، ارزش تاریخی این بنا را به نمایش می‌گذارد. در اطراف این تالار،‌ بادگیرهایی وجود دارد که به‌عنوان سیستم سرمایشی مورد استفاده قرار می‌گرفت. آینه‌کاری‌های زیبا در اشکال مختلف مقرنس و قطاربندی در معیت نقش‌هایی از مناظر طبیعی بر گچ و آینه، قاب‌بندی‌های چوبی نقاشی شده بر سقف و ‌درب‌های چوبی منقش به طرح‌های طبیعی، جلوه باشکوهی از ذوق و سلیقه هنرمندان ایرانی را مقابل چشم بازدیدکندگان قرار می‌دهد. خانه سلطان بیگم در دهه ۷۰ توسط شهرداری خریداری شد و اکنون این مجموعه زیبا و ماندگار زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و تحت عنوان «خانه موزه بازار تهران» فعالیت می‌کند. از سوی دیگر، کتابخانه‌ای در این عمارت وجود دارد که گفته می‌شود از سوی فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (IFLA) در فهرست ۱۰۰۱ کتابخانه ارزشمند جهان گنجانده شده است که پیش از مرگ باید از آن‌ها بازدید کرد. دیدار از خانه موزه تهران در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ و در روزهای پنجشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۳ امکان‌پذیر است.

آدرس خانه سلطان بیگم:

میدان امام خمینی، ابتدای خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم‌الاطباء جنوبی، کوچه دشتی، کوچه کمالی.

خانه عین الدوله

عمارت عین الدوله از خانه های تاریخی تهران است که هرکسی را محو زیبایی‌اش می‌کند. ساخت این خانه به اواخر دوره قاجار می‌رسد. ایوان بزرگی در طبقه دوم عمارت است که ستون‌های متعددی دارد. این ستون‌ها در طبقه پایینی هم به چشم می‌خورند و زیبایی خانه را چندین برابر می‌کنند. گچ‌بری‌های ظریف کارشده، روی طاق‌های ایوان اثری از هنرمندهای بزرگ ایرانی است. باغ بزرگ و دلگشایش هم دست کمی از خود عمارت ندارد. درخت‌های بلندقامت حیاط، قدمت این خانه زیبا را نشان می‌دهد. در گذشته استخر بزرگی وسط حیاط بود که دیگر حتی ردی از آن نمانده است. اسم جدید این عمارت را نگارخانه برگ گذاشته‌اند.

آدرس خانه عین الدوله:

تهران، پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی.

خانه فاموری

خانه فاموری از خانه‌‌های تاریخی تهران و یادگاری از دوران قاجاریه است که در انتهای کوچه گشتاسب قرار گرفته‌ است. خانه تاریخی که امروزه تبدیل به یک کافه محبوب برای پایتخت‌نشین‌ها شده‌، میزهای کوچک و بزرگی دارد که در کنار حوض آبی رنگ وسط حیاط چیده شده‌اند و با معماری منحصر بفرد خانه، فضایی دلنشین و زیبا را بوجود آورده‌‌اند.

آدرس خانه فاموری: تهران، پیش از پل حافظ، بعد از خیابان رم، کوچه گشتاسب، انتهای کوچه پلاک6

خانه تاریخی فولادوند 

خانه تاریخی فولادوند تهران از خانه‌‌های تاریخی پایتخت است که جزو جاذبه‌های گردشگری در این شهر نیز شناخته می‌شود. چند سالی است که این خانه تاریخی، توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران خریداری و پس از مرمت بسیار به موزه خوشنویسی تبدیل شده‌ است. این خانه تاریخی، در جنوب خانه شهریار عدل در محل پیچ شمیران تهران واقع شده‌ است و در طی سالیان متوالی به عنوان یک لوکیشن خاص برای ساخت فیلم و سریال استفاده می‌شده است.

آدرس خانه تاریخی فولادوند: تهران، خیابان شریعتی، بالاتر از پیچ شمیران، نرسیده به خیابان حقوقی، کوچه فولادوند، موزه خوشنویسی ایران

خانه نصیرالدوله آصفی

خانه نصیرالدوله آصفی یکی خانه تاریخی متعلق به میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف‌الدوله - یکی از دولتمردان و وزرای قاجار - بوده‌ است. این خانه تاریخی که یکی از آثار ملی ثبت شده در ایران است با نام‌های دیگری از قبیل تالار آیینه خانه نصیرالدوله، خانه سعادت خواه، خانه میرزا عبدالوهاب خان شیرازی نیز شناخته می‌شود و یکی از زیباترین خانه‌‌هایی است که معماری قاجار را در ذهن تداعی می‌کند.

آدرس خانه نصیرالدوله آصفی: تهران، خیابان امیرکبیر، خیابان شهید علیرضا جاویدی، کوچه شهید هداوند، کوچه مرآت، شماره 20