معرفی خانه های تاریخی تهران + عکس و آدرس

خانه های تاریخی تهران، از بهترین و دیدنی ترین مکان های شهر تهران هستند که هرکدام از آن ها داستان ها و تاریخچه مختص به خود را دارد. بازدید از خانه های تاریخی تهران، در دل مدرنیته و هیاهوی این شهر، شما را به سفری جذاب در تاریخ پرماجرای این شهر می برد. سفری جذاب و پر از زیبایی. ویکی گردی در این مقاله تعدادی از خانه های تاریخی تهران را به شما معرفی می کند. پس برای آشنایی بیشتر تا انتهای این مقاله با ویکی گردی همراه شوید.

خانه حسین خداداد (موزه زمان)

حسین خداداد صنعتگر، کارآفرین و بازرگان ایرانی بود که فعالیت‌های اقتصادی او در کشور، بعد از انقلاب اسلامی پایان گرفت. وی در سال ۱۳۴۲ خورشیدی، بنای قدیمی به جا مانده از عصر قاجار در زعفرانیه تهران را خریداری و سپس آن را مقاوم‌سازی کرد و یک طبقه نیز روی همکف افزود. علاقه حسین خداداد به هنر معماری ایرانی و طراحی و گچ‌بری‌های سنتی، ‌وی را بر آن داشت تا بهترین استادکاران وقت را استخدام کند و در طول ۱۲ سال، تغییرات شگفت‌انگیزی در خانه خود رقم بزند. در نهایت، خانه زیبای آقای خداداد در سال ۱۳۵۶ تکمیل شد؛ اما او تنها یک سال در منزل خود زندگی کرد و پیش از انقلاب به آمریکا مهاجرت کرد. پس از انقلاب اسلامی،‌ خانه حسین خداداد به بنیاد مستضعفان واگذار شد و در سال ۱۳۷۸ خورشیدی تغییر کاربری یافت. اکنون، این خانه قدیمی زیبا به موزه‌ای تحت عنوان تماشاگه زمان (موزه زمان) تبدیل شده است و عموم مردم می‌توانند از این خانه موزه خاص و متفاوت دیدن کنند. ساختمان آبی‌رنگ موزه زمان در میان باغ وسیع و مصفایی قرار دارد و در آن انواع ساعت‌های قدیمی ایرانی و خارجی و دیگر اشیای مرتبط با سنجش زمان نگهداری می‌شود. تماشاگه زمان اولین موزه ساعت در ایران به حساب می‌آید و ازاین‌رو، با نام «موزه ساعت» نیز آن را می‌شناسند. این خانه موزه تماشایی در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۲ خورشیدی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. کافه‌ای نیز تحت عنوان «کافه رستوران ریبار» در محوطه موزه وجود دارد.

آدرس خانه حسین خداداد (موزه زمان):

خیابان ولی‌عصر، ابتدای خیابان سرلشکر فلاحی (زعفرانیه)، نبش تقاطع پرزین بغدادی، پلاک ۱۲.

خانه مقدم

جایی در بافت تاریخی پایتخت در منطقه ۱۱ شهرداری تهران، عمارتی قدیمی، بزرگ و مجلل وجود دارد که قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد. این مکان، روزگاری منزل مسکونی «محمدتقی خان احتساب‌الملک» از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجار بود و سپس، در اختیار فرزند او «محسن مقدم» از بنیان‌گذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و استاد باستان‌شناسی این دانشگاه قرار گرفت. آقای مقدم و همسر بلغار ارمنی‌تبار وی «سلما کویومجیان» پس از ازدواج به ایران بازگشتند و از سال ۱۳۱۵ خورشیدی در خانه پدری مقدم ساکن شدند. خانه مقدم ۲,۱۱۷ متر مربع مساحت دارد و از سه بخش کلی حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری تشکیل شده است که هریک به نوبه خود، بخش‌های کوچکتری چون ایوان قاجار، گلخانه، ساختمان اربابی، حوض ژاپنی، دیوار تجدد، اتاق نشیمن، اتاق قاجار و... را شامل می‌شود. دکتر محسن مقدم در سال ۱۳۵۱ خورشیدی خانه پدری خود را به دانشگاه تهران اهدا کرد و خود در سال ۱۳۶۶ درگذشت. سال ۱۳۶۹ و پس از مرگ همسر آقای مقدم نیز تولیت خانه موزه مقدم به‌طور مستقیم به دانشگاه تهران واگذار شد. این خانه تاریخی با ارزش در آذر ماه سال ۱۳۷۹ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. بازدید از خانه موزه مقدم همه‌‌روزه (به‌جز روزهای دوشنبه و تعطیلات رسمی) از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۷ عصر برای عموم مردم آزاد است.

آدرس خانه مقدم:

خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک ۲۵۱.

خانه سیمین و جلال

در سال ۱۳۳۱ خورشیدی وزارت فرهنگ وقت، زمینی را در منطقه شمیران به مرحوم «جلال آل احمد» واگذار کرد و او تصمیم گرفت خانه‌ای در این مکان بسازد. ساخت خانه مصادف با زمانی بود که «سیمین دانشور» (همسر جلال) با دریافت بورس تحصیلی از مؤسسه فولبرایت، در دانشگاه استنفورد آمریکا مشغول تحصیل بود و جلال آل احمد مراحل ساخت خانه مشترک‌شان را در نامه‌های متعدد به وی توضیح می‌داد. سرانجام و پس از مراجعت سیمین از آمریکا،‌ این زوج ادبی مشهور در این خانه ساکن شدند.خانه سیمین و جلال با مساحت کلی ۴۲۰ متر مربع و ۲۵۰ متر مربع زیربنا در دو طبقه و زیر نظر «سرهنگ معینی» از دوستان جلال آل احمد ساخته شد. این خانه، به سبک معماری رایج در اوایل دهه ۳۰ شمسی، دارای نمای ساده و «طاق ضربی» است که از عناصر معماری عصر پهلوی دوم محسوب می‌شود. مرحوم آل احمد در نامه خود به سیمین از طاق‌های کوتاه، دیوار بیرونی با آجر قرمز، بخاری دیواری با نمای آجری و کتابخانه دیواری خانه می‌نویسد. آب‌انبار، آشپزخانه، اتاق خواب، ناهار خوری اتاق یدک، اتاق نشیمین، ایوان، نمای سنگ چین سبز و آجر چین قرمز، دیگر اجزای خانه سیمین و جلال را تشکیل می‌دهد. 

آدرس خانه سیمین و جلال:

دزاشیب، خیابان شهید رمضانی، کوچه‌ رهبری، کوچه‌ پسندیده، بن‌بست ارض، پلاک 1.

خانه گدار

در میان کوچه‌های خیابان انقلاب تهران، ساختمان مدرنی با حدود ۸۵ سال سن و به رنگ سفید خودنمایی می‌کند. این بنا به «خانه گدار» مشهور است و اکنون، کافه رستورانی دوست‌داشتنی و مشهور در مرکز شهر به حساب می‌آید. طراح و صاحب این خانه، شخصی به نام «آندره گدار» بود که در اوایل دوره پهلوی اول وارد ایران شد و در طی ۳۲ سال اقامت در کشور، خدمات بسیار و یادگارهای ارزشمندی از خود به‌جای گذاشت. این سبک از معماری، علاوه بر توجه به ساده‌سازی نمای بیرونی و اجزای داخلی ساختمان و استفاده از متریال جدید (بتن و آهن)، نگاهی نیز به معماری ایران باستان و سازه‌هایی چون تخت جمشید و پاسارگاد دارد. از این جهت، ستون‌هایی متاثر از بناهای ایران باستان و طاق‌های گرد متعدد، مشابه معماری عصر ساسانی نیز در این خانه مدرن قابل‌مشاهده است. در زمان پهلوی دوم، یک طبقه به ساختمان گدار افزوده شد و با عنوان زایشگاه بیژن مورد استفاده قرار گرفت. پس از انقلاب نیز خانه گدار به دانشگاه تهران واگذار شد و مدتی، محل تشکیل کلاس‌های مامایی دانشگاه بود. در نهایت، بعد از ۱۹ سال بدون استفاده ماندن در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۶، مجوز اجاره و بازسازی گرفت و به کافه‌ای زیبا با حال و هوای قدیمی تبدیل شد.

آدرس خانه گدار:

خیابان انقلاب، خیابان قدس، خیابان پورسینا، نبش بن‌بست جلالیه، پلاک 2.

خانه کاظمی

خانه موزه کاظمی تهران متعلق به میرزا سید کاظم می‌باشد که فرزند هدایت الله تفرشی بوده و در سال ۱۲۶۶ هجری قمری خانه را بنا نهاده است.  میرزا سید کاظم این خانه زیبا را در جوار خانه پدری ساخته و برای سالیان متمادی به عنوان مستوفی اصطبل سلطنتی قاجاریان مشغول به کار بوده است. در سفری که ناصر الدین شاه از تهران به مشهد رفت، مسئولیت اصطبل سلطنتی در مسیر با میرزا سید کاظم بود. در خانه کاظمی نیز از افراد مشهور و درباریان پذیرایی می‌شد. در ۳ بهمن ۱۳۷۹ شمسی خانه کاظمی را با شماره ۳۰۳۰ به عنوان میراث ملی ایران ثبت کردند. از آن پس خانه کاظمی‌ها به عنوان خانه موزه تهران نام گذاری شد و به عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران مورد استقبال قرار گرفت. در این موزه انواع تصاویر، لباس‌ها، عروسک‌ها و... وجود داشتند که به نوعی زندگی مردم را در دوران قاجار برای بازدیدکنندگان روایت می‌کردند. متأسفانه در ۱۱ تیر ماه ۱۳۹۹ از موزه خانه کاظمی سرقت شد. تقریبا تمام اشیای قیمتی و تاریخی موزه خانه کاظمی به سرقت رفت که بر اساس تخمین مدیریت موزه، ارزش آن‌ها ۳ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

آدرس خانه کاظمی:

خیابان ۱۵ خرداد، کوچه ابوالقاسم شیرازی، کوچه امامزاده یحیی، پلاک ۶۶.

خانه ناصرالدین میرزا

اثر تاریخی خانه ناصرالدین میرزا درمنطقه 12 شهر تهران واقع شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده. بنای تاریخی خانه ناصرالدین میرزا طوریه که به جرات می شه اون رو تنها خانه تاریخی گنبدی تهران دونست. درواقع این بنا رو نمیشه توصیف کرد چرا که یکی از نادرترین اشکال معماری مسکونی قاجار با سبک و سیاق متفاوته و به جرات میشه گفت چنین سقف و زیر گنبدی در تمام شهر تهران وجود نداره، طوری که اگه فقط عکس­های گنبدخانه بنا رو مشاهده کنین، فکر می کنین بنا مربوط به شهرهایی مثل کاشان، اصفهان و یزده. مرمت خانه ناصرالدین میرزا یکی از دو خانه گنبدی شکل پایتخت به پایان رسید. این خانه یکی از بناهای منحصربه فرد با معماری کویری در محدوده ارگ سلطنتی تهران است.

آدرس خانه ناصرالدین میرزا:

خیابان صور اسرافیل، بن‌بست ناصرالدین میرزا، پلاک ۱۶ .

خانه دبیرالملک

خانه دبیرالملک یکی از جاهای دیدنی تهران و خانه‌های قاجاری و اصیل پایتخت به ‌شمار می‌رود که در محله باغ امین عودلاجان قرار گرفته است. این خانه به میرزا محمدحسین فراهانی، ملقب به دبیرالملک فراهانی از وزرای دوره قاجار تعلق داشت. وی یکی از مربیان و کارگزاران دستگاه مستوفی‌گری دولت قاجار بود و چندین سال در سمت منشی‌گری امیرکبیر فعالیت داشت. عمارت دبیرالملک در سرگذشت خود کاربری‌های متفاوتی داشته است. مدتی این عمارت خانه اسباب‌بازی و سلامت دبیرالملک نام داشت و در زمینه کودکان کار فعالیت می‌کرد. با نام خانه فراغت تهران نیز، چند زمانی این بنا به پاتوقی دنج تبدیل شده بود که می‌شد ساعت‌هایی دلنشین را در آن، با حال و هوای تهران قدیم سپری کرد. در حال حاضر خانه دبیرالملک به بخش اداری شهرداری تبدیل شده است و امکان بازدید از آن در ساعت‌های اداری وجود دارد.

آدرس خانه دبیرالملک:

میدان بهارستان، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، کوچه قوام‌الحضور، خیابان جاویدی، کوچه فخرالملک (حنیف‌نژاد) .

خانه سلطان بیگم

عمارت سلطان بیگم از یادگارهای عصر قاجاریه در تهران است که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال قدمت دارد. این عمارت به بانویی از نزدیکان ناصرالدین شاه قاجار (برخی منابع او را خواهرزن احمدشاه و همسر محمدرضا شجاع الممالک، تفنگدار باشی سلطنت قاجار معرفی کرده‌اند) به نام «سلطان بیگم شجاعی» تعلق داشت و در سال ۱۳۱۲ خورشیدی به فرزند ایشان «تقی شجاعی» واگذار شد. آقای شجاعی نیز در سال ۱۳۲۶ خورشیدی، خانه را به خانواده نیرنما فروخت و پس از آن، عمارت سلطان بیگم سال‌ها در اختیار این خانواده بود. مالک جدید خانه، تغییراتی در بنا ایجاد کرد؛ اما بخش‌هایی از خانه چون تالار آینه و حوض‌خانه که از ویژگی‌های اصلی آن به حساب می آمد و ارزش تاریخی داشت، بدون تغییر باقی ماند. پلان کلی این خانه قدیمی U شکل طراحی شده، ورودی در ضلع شرقی بنا قرار دارد و در اضلاع دیگر، ساختمان‌هایی حول یک حیاط مرکزی شکل گرفته است. حیاط پایین‌تر از سطح کوچه واقع شده و دسترسی به آن، با پایین رفتن از ۱۳ پله امکان‌پذیر است. حوض بزرگی در مرکز حیاط وجود دارد که از شاخص‌های اصلی معماری قاجاری محسوب می‌شود. در این میان، تنها تالار آینه خانه سلطان بیگم که هیچ‌گاه دستخوش تغییر نشد، ارزش تاریخی این بنا را به نمایش می‌گذارد. در اطراف این تالار،‌ بادگیرهایی وجود دارد که به‌عنوان سیستم سرمایشی مورد استفاده قرار می‌گرفت. آینه‌کاری‌های زیبا در اشکال مختلف مقرنس و قطاربندی در معیت نقش‌هایی از مناظر طبیعی بر گچ و آینه، قاب‌بندی‌های چوبی نقاشی شده بر سقف و ‌درب‌های چوبی منقش به طرح‌های طبیعی، جلوه باشکوهی از ذوق و سلیقه هنرمندان ایرانی را مقابل چشم بازدیدکندگان قرار می‌دهد. خانه سلطان بیگم در دهه ۷۰ توسط شهرداری خریداری شد و اکنون این مجموعه زیبا و ماندگار زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و تحت عنوان «خانه موزه بازار تهران» فعالیت می‌کند. از سوی دیگر، کتابخانه‌ای در این عمارت وجود دارد که گفته می‌شود از سوی فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (IFLA) در فهرست ۱۰۰۱ کتابخانه ارزشمند جهان گنجانده شده است که پیش از مرگ باید از آن‌ها بازدید کرد. دیدار از خانه موزه تهران در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ و در روزهای پنجشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۳ امکان‌پذیر است.

آدرس خانه سلطان بیگم:

میدان امام خمینی، ابتدای خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم‌الاطباء جنوبی، کوچه دشتی، کوچه کمالی.

خانه تیمورتاش

خانه تیمورتاش یکی از خانه های قاجاری تهران است. خیلی‌ها آن را به اسم موزه جنگ می‌شناسند. ساخت بنای اصلی این خانه به زمان ناصرالدین شاه قاجار برمی‌گردد. معماری این عمارت آن‌قدر چشمگیر است که در نگاه اول محو تماشایش می‌شوید. می‌توانید سبک‌های ایرانی، هندی و روسی را یکجا در آن ببینید. طبقه اول در این عمارت، موزه‌ای از سلاح‌های جنگی است. در این موزه از سردیس‌های فرمانده‌های بزرگی مثل عباس بابایی، سرلشگر فلاحی و… نگهداری می‌کنند. بعد از بازدید از طبقه اول به طبقه دوم بروید. دوربینتان را بیرون بیاورید و چند عکس یادگاری در این طبقه بگیرید. آیینه‌‌کاری‌های فضای داخلی، شیشه‌های رنگارنگ، پنجره‌های ارسی و گچ‌بری‌های ظریفش نشانی از هنرمندهای بزرگ کشور است.

خانه عین الدوله

عمارت عین الدوله از خانه های تاریخی تهران است که هرکسی را محو زیبایی‌اش می‌کند. ساخت این خانه به اواخر دوره قاجار می‌رسد. ایوان بزرگی در طبقه دوم عمارت است که ستون‌های متعددی دارد. این ستون‌ها در طبقه پایینی هم به چشم می‌خورند و زیبایی خانه را چندین برابر می‌کنند. گچ‌بری‌های ظریف کارشده، روی طاق‌های ایوان اثری از هنرمندهای بزرگ ایرانی است. باغ بزرگ و دلگشایش هم دست کمی از خود عمارت ندارد. درخت‌های بلندقامت حیاط، قدمت این خانه زیبا را نشان می‌دهد. در گذشته استخر بزرگی وسط حیاط بود که دیگر حتی ردی از آن نمانده است. اسم جدید این عمارت را نگارخانه برگ گذاشته‌اند.

آدرس خانه عین الدوله:

تهران، پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی.