بیت کوین چیست؟ | راهنمای جامع شناخت صفر تا صد بیت کوین

بیت کوین نوعی پول الکترونیکی است که نهاد واسطی در انتشار و نقل‌وانتقال و مدیریت آن دخالت ندارد و کنترل آن در‌اختیار مردم است. در این سیستم پولی، مردم بانک خود هستند و پول را به‌طور‌مستقیم و بدون نیاز به بانک یا نهاد متمرکزی به یکدیگر انتقال می‌دهند.

دانشمندان علوم کامپیوتر و رمزنگاری دهه‌ها رؤیای داشتن پولی تماماً دیجیتال و مستقل از بانک‌های مرکزی کشورها را در سر می‌پروراندند. بیت کوین با ظهور خود این رؤیا را محقق کرد و جهان را در آستانه انقلابی مالی قرار داد.

بیت کوین چیست؟

فرض کنید می‌خواهید پولی را به دوستی در کشوری دیگر ارسال کنید. اگر بخواهید با روش‌های سنتی و از طریق سیستم بانکی این کار را انجام دهید، چه دردسرها و هزینه‌هایی انتظار شما را می‌کشد؟ حالا تصور کنید سیستمی هست که می‌توانید از طریق آن این انتقال را به‌صورت مستقیم و بدون نیاز به هیچ بانک یا واسطه‌ای در هر لحظه‌ای از شبانه‌روز انجام دهید؛ به دنیای بیت کوین خوش آمدید.

ساده‌ترین و درعین‌حال جامع‌ترین تعریفی که می‌توان برای سؤال بیت کوین چیست ارائه داد، شاید عنوان همان مقاله‌ای باشد که «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto) در سال ۲۰۰۸ برای معرفی بیت کوین منتشر کرد: سیستم پول الکترونیک همتابه‌همتا.

بر‌اساس این تعریف، اول اینکه بیت کوین پول است؛ یعنی کارکرد همان پولی را دارد که همه ما می‌شناسیم و هرروز و هر‌ساعت با آن سروکار داریم. دوم اینکه این پول الکترونیک است؛ یعنی حالت فیزیکی ندارد؛ بلکه به‌طورکامل دیجیتال است و نقل‌وانتقال آن هم در بستر دیجیتال اتفاق می‌افتد. سوم اینکه بیت کوین همتابه‌همتا است؛ یعنی واسطه یا نهاد مرکزی مانند بانک در بیت کوین وجود ندارد؛ بلکه انتقال آن به‌صورت کاملاً مستقیم از فردی به‌ فرد دیگر انجام می‌شود.

بیت کوین؛ شبکه‌ای جهانی

بیت کوین شبکه‌ای از کامپیوترها و سرورها در سراسر جهان است که از‌طریق اینترنت به یکدیگر متصل هستند و نرم‌افزار اصلی بیت کوین را اجرا می‌کنند. این کامپیوترها که نود (Node) نام دارند، برتری‌ای بر یکدیگر ندارند و فقط پایگاه داده بیت کوین را که به آن بلاک چین می‌گویند، در خود ذخیره می‌کنند. هرکسی در هر‌جای دنیا می‌تواند با راه‌اندازی این نرم‌افزار در هر کامپیوتری، بخشی از این شبکه باشد.

همه مردم می‌توانند از‌طریق نرم‌افزار اصلی (Bitcoin Core) یا کیف پول بیت کوین به یکدیگر بیت کوین انتقال دهند. این انتقال (تراکنش) از‌طریق نودها دریافت و روی بلاک چین ثبت می‌شود. وقتی‌ تراکنشی روی بلاک چین ثبت شد، همه نودها آن را ذخیره می‌کنند و دیگر هیچ‌کسی نمی‌تواند این تراکنش را تغییر دهد یا حدف کند.

گفتیم که بیت کوین از‌لحاظ کارکردی درست مانند همین پولی است که به‌خوبی آن را می‌شناسیم. از این لحاظ، بیت کوین ابزاری برای انتقال ارزش و واسطه‌ای برای مبادله کالا و خدمات است؛ اما ماهیت بیت کوین با پول رایج که به آن ارز فیات می‌گوییم، تفاوت‌هایی جدی دارد. برای اینکه بهتر بدانیم بیت کوین چیست و ماهیت آن را درک کنیم، در‌ادامه ویژگی‌های اصلی آن را بررسی می‌کنیم.

ویژگی های بیت کوین

دو ویژگی اصلی بیت کوین یعنی غیرمتمرکز بودن و در امان ماندن از چاپ واحدهای پولی بیشتر، دستاورد مهمی در برابر پول‌های امروزی به حساب می‌آیند که مسیر را برای شکل جدیدی از نظام اقتصادی در آینده باز می‌کند.

متمرکز بودن بیت کوین

متمرکز بودن به این معنی است که هنگام مراجعه شما به بانک، سیستم پرداختی می‌تواند از کار افتاده باشد و شما برای انجام امور بانکی‌تان ساعت‌ها معطل شوید. سیستم متمرکز به معنی کنترلی است که دولت‌ها بر روی پول دارند و آثار زیان‌بار چنین کنترلی مانند تورم‌ها و بی‌ارزش شدن پول بر کسی پوشیده نیست. سیستم متمرکز یعنی بانک‌ها می‌توانند حساب شما را بدون اینکه خبردار شوید ببندند. و در نهایت متمرکز بودنِ نظام پولی یعنی اینکه یک کشور قدرت تحریم و خارج کردن کشور دیگری را از چرخه انتقالات مالی داشته باشد.

غیر متمرکز بودن بیت کوین

اما مهمترین مشخصه بیت کوین غیرمتمرکز بودن آن است. همانطور که گفته شد بیت کوین توسط هیچ فرد حقیقی، گروه، سازمان، بانک و یا هیچ دولتی کنترل نمی‌شود. ویژگی غیرمتمرکز بودن بیت کوین به این معنی است که قدرت در شبکه بین افراد توزیع شده است. این قدرت می‌تواند همان قدرت خلق و توزیع پول باشد که از دست بانک‌ها خارج شده و به مردم برگشته است.

بر همین اساس اعتمادی که شما به طرف‌های سوم و واسطه‌هایی مانند بانک‌ها در انتقال پول داشتید هم بین تمامی افرادی که بر تراکنش‌ها نظارت می‌کنند توزیع می‌شود و به اصطلاح شما به یک سیستم اعتماد می‌کنید؛ سیستمی که قوانینش به صورت شفاف در کدهای برنامه‌نویسی‌شده‌ای نگاشته شده و به صورت داوطلبانه می‌توانید از آن استفاده کنید.

از دیگر ویژگی ها بیت کوین میتوان به غیر قابل جعل بودن، حمل آسان آن بدون توجه به مقدار مبلغ موردنظر، غیر قابل برگشت بودن تراکنش ها و نیمه ناشناس بودن تراکنش ها اشاره کرد.

عرضه محدود

یکی از ویژگی‌های مهم بیت کوین محدودیت عرضه آن است. بیت کوین به‌گونه‌ای برنامه‌نویسی شده است که درنهایت فقط ۲۱میلیون واحد از آن منتشر خواهد شد؛ یعنی پس از انتشار این تعداد بیت کوین، دیگر بیت کوین جدیدی تولید نمی‌شود.

این محدودیت به مهم‌ترین دغدغه ساتوشی ناکاموتو بازمی‌گردد که چاپ بی‌رویه پول به‌وسیله دولت‌ها بود. بانک‌های مرکزی هرزمان که حکومت بخواهد، بدون ضابطه‌ پول جدید چاپ می‌کنند و این مسئله باعث کاهش ارزش پول می‌شود؛ همان چیزی که به آن «تورم» می‌گوییم. این در حالی است که هیچ‌کسی نمی‌تواند بیت کوین را به تعداد دلخواه تولید کند.

استخراج بیت کوین

دولت‌ها و بانک‌های مرکزی این قدرت را دارند که به صورت نامحدود پول‌ چاپ کنند و با این کار ارزش پول‌های ملی خود را کم کنند. در شبکه بیت کوین با اینکه همه افراد می‌توانند در خلق واحدهای پولی جدید مشارکت کنند، اما تعداد کل سکه‌هایی که می‌تواند ساخته شود، حداکثر ۲۱ میلیون واحد می‌تواند باشد. محدود بودن تعداد سکه‌های بیت کوین و عدم امکان خلق بیت کوین‌های بیشتری از آنچه در هر بلاک، ماینرها مجاز به استخراج آن هستند از قوانین شبکه بیت کوین است. البته ماینرهای بخشنده می‌توانند پاداش استخراج خود را دریافت نکنند و با این کار تعداد کل سکه‌های بیت کوین از ۲۱ میلیون واحد هم کمتر می‌شود. برای مثال در بلاک شماره ۱۲۴۷۲۴ یکی از استخراج‌کنندگان این کار را انجام داد و پاداش کمتری (یک ساتوشی کمتر) از آن دریافت کرد.